“Muziek is over grenzen heen een boodschap overdragen”

Jan Van der Roost is een internationaal veelgevraagd componist, jurylid, gastspreker, workshopleider en gastdirigent. Zijn muzikale activiteiten hebben hem naar 50 landen op 4 continenten gebracht, en zijn composities zijn over de hele wereld uitgevoerd en opgenomen. Als gewaardeerd jurylid is hij al meermaals door de LBM uitgenodigd voor de Concertconcoursen. In gesprek met Jan verweeft hij jeugd, talent, inspiratie en de verschillende culturen waarin hij regelmatig verkeert als een compositie in elkaar.

“Of ik nu in Japan, België, Venezuela of Zwitserland ben, uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde. Dat is mooie muziek maken en het publiek daarmee raken”, opent Jan ons gesprek. Hij is net thuis in België nadat hij het LBM Concertconcours tijdens het Klankkleur Festival 2023 heeft gejureerd en werpt tegelijk een blik vooruit, naar Japan waar hij over een paar dagen naartoe vliegt.

Jan Van der Roost

Andere culturen

“Het is een verrijking om in verschillende culturen te kunnen werken. Als je kijkt bij andere culturen, krijg je een bredere kijk, leer je bepaalde dingen nuanceren. De Japanners bijvoorbeeld zijn net zo warm en emotioneel als de Belgen, maar wel heel gefocust en ernstig met hun hobby of beroep bezig zijn. Wij zijn wat vrijblijvender in het uitvoeren van onze taken.”

Over de toekomst van de blaasmuziek is Jan positief gestemd: “Zelf groeide ik op in de jaren ’60. De oudere generatie had toen een negatief beeld over de jeugd en vreesde dat het allemaal kapot en verloren zou gaan. Ik heb eigenlijk het tegenovergestelde gemerkt: het gaat heel goed en er zijn veel meer goede orkesten. In vergelijking met 30 jaar geleden is het niveau gigantisch gestegen, hetgeen aangeeft dat we een fantastische bloeiperiode hebben meegemaakt. Nu gaat die misschien een beetje de andere richting op. Zie het als een pendelsysteem van up and down. Als we ons blijven inzetten - want het gaat niet vanzelf - en vertrouwen hebben dat het goed komt, komt het goed.”

“In andere welvarende landen als Japan, Noorwegen en Zwitserland zie je een rijke blaasmuziekcultuur. De cultuur is dan niet ergens een ondergeschoven kindje, maar een belangrijke factor waar de overheid veel in investeert. West-Europa is een heel welvarende regio, maar de interesse vanuit de overheden voor cultuur is een stuk minder. Hoewel een van de factoren, is het niet de doorslaggevende. Je moet niet vergeten dat niet iedereen gevoelig is voor muziek of kunst. Degene die daar geen feeling voor heeft, ga je moeilijker aantrekken. Een talent is toch een talent, die begaafdheid of aanleg zul je aan de dag moeten leggen. Je hoeft trouwens niet per se een muzikale begaafdheid of interesse te hebben om ervan te genieten. Ik kan zelf helemaal niet tekenen of koken, terwijl ik wel erg geniet van grafische kunst of lekker eten.”

Magie

“Mijn talent is muzikaliteit en vooral de creativiteit van de muzikaliteit. Dat hoor je terug in de honderden composities die ik heb geschreven. Het is een stukje onverklaarbaarheid, magie, mirakel, iets wonderlijks. Ik heb daar zelf ook geen grip op, het komt zomaar. De ene keer beter dan de andere keer. Maar de noten komen echt niet vanzelf op papier. Dat is maar een beperkt stuk van het verhaal. Het is ook het ontwikkelen van het talent, hetgeen bij mij resulteerde in het schrijven in heel veel verschillende stijlen en genres. De ene compositie is volledig anders dan de andere qua inspiratie en inhoud en stijl en expertise.”

“Componeren is mijn eerste roeping. Het is creatief, scheppend, heel introvert, op jezelf aangewezen zijn. Complementair daaraan is dirigeren: extravert, communicatief, interactief. De statische partituur tot leven brengen door klank toe te voegen. Voor mij vullen deze twee tegenpolen elkaar heel erg aan. En ze hebben mij in mijn leven op alle gebieden al veel geboden.”

“Wanneer een compositie klaar is, gaat het naar de uitgever, de wereld in. Ik zie wel wat ermee gebeurt. Het geeft veel voldoening als een werk heel vaak wordt uitgevoerd. Maar ik kan het goed van me afzetten als het minder op de bühne komt. Natuurlijk vind ik dat jammer, maar ik kan er niets aan veranderen. Dat hoort er een beetje bij. Een kind dat je geschapen hebt, moet je ook een beetje kunnen afstaan. De ene dirigent doet er dat mee en de andere dirigent doet er iets anders mee.”

Jan Van der Roost als jurylid tijdens het Klankkleur Festival 2023.

Jureren

“Op het moment dat ik jureer, beoordeel ik de prestatie van het orkest samen. Ze hebben er maanden aan gewerkt, dat moet je belonen. Of het nu een werk van mij is of van een andere componist, dat maakt niets uit. Zo heb ik een aantal keren op het WMC mogen jureren, in de hoogste divisies, de echte toppers. Die spelen indrukwekkende dingen. Het WMC is een fantastisch evenement en een piekmoment voor een aantal orkesten. Net als bij die andere concoursen en evenementen komt er een heleboel inspiratie, energie en zuurstof uit voort.”

“Je hebt de inspiratie van de toppers nodig om de rest mee te trekken. Hoe hoger de top, hoe gemotiveerder de andere orkesten zijn om er naartoe te gaan. Van alle muziekgezelschappen en orkesten die met veel passie en plezier muziek maken, eindigen er maar weinig op dat wereldniveau. Maar alle andere hebben evengoed hun best gedaan. Je hebt die top nodig om de muzikanten te inspireren. Het één kan niet zonder het andere. Het is een mooie curve van beginner tot topniveau.”

“Het mooiste van muziek is dat het in staat is over de grenzen heen een boodschap over te dragen. Mij hoor je niet klagen. Ik heb een heel mooi en vervullend leven.”